Zawarcie związku małżeńskiego, co do zasady, skutkuje powstanie wspólności majątkowej. Od tej reguły jest jednak pewien wyjątek. Małżonkowie mogą bowiem zdecydować się na podpisanie umowy zabezpieczającej ich majątki osobiste. Czym jest rozdzielność majątkowa oraz czy zawsze chroni ona przed długami zaciągniętymi przez małżonka? Przeczytaj nasz poradnik i poznaj odpowiedź na te oraz inne pytania.
Wspólność majątkowa jest jedną z form ustroju majątkowego, istniejącego pomiędzy małżonkami. Jej podstawę prawną stanowi art. 31 ust. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wskazuje, że w chwili zawarcia małżeństwa, pomiędzy stronami powstaje wspólność ustawowa. Obejmuje ona te przedmioty majątkowe, jakie nabyte zostały przez małżonków w czasie trwania związku małżeńskiego.
Do tej kategorii należą:
Istnieją pewne składniki majątku, które nie podlegają wspólności ustawowej. Należą do nich m.in.:
W myśl obowiązujących obecnie przepisów, wspólność majątkowa odnosi się także do zobowiązań finansowych, ciążących na małżonkach. To, kto faktycznie odpowiadał będzie za spłatę zadłużenia, zależy w dużej mierze od okoliczności, w jakich powstało zobowiązanie. Jeśli dług został zaciągnięty przez oboje małżonków, to wtedy za jego uregulowanie odpowiadają oni solidarnie. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku, gdy dłużnikiem jest tylko jedno z małżonków, lecz samo zobowiązanie zostało zaciągnięte w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Nieco inaczej wygląda kwestia spłaty zadłużenia, które powstało bez wiedzy i zgody drugiej strony. W takim przypadku za uregulowanie należności wobec wierzycieli odpowiada to z małżonków, które jest dłużnikiem.
Rozdzielność majątkowa to z kolei rodzaj stosunku prawnego, istniejącego pomiędzy małżonkami, w ramach którego każda ze stron posiada oddzielny majątek. Jej ustanowienie sprawia, że przedmioty majątkowe oraz zobowiązania, nabyte w trakcie małżeństwa, nie wchodzą w skład wspólności ustawowej. Rozdzielność majątkowa służy przede wszystkim zabezpieczeniu strony przed odpowiedzialnością za długi partnera. Pozwala ona również szybko przeprowadzić podział majątku, np. w przypadku rozwodu. Małżonkowie, pomiędzy którymi istnieje rozdzielność majątkowa, zachowują prawo do swobodnego dysponowania własnym majątkiem osobistym. Dobra nabywane wspólnie (np. mieszkanie), nie wchodzą w skład wspólności majątkowej, lecz stanowią tzw. współwłasność ułamkową.
Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej każda ze stron odpowiada za zobowiązania we własnym zakresie. Od tej zasady obowiązuje jednak pewien wyjątek. Dotyczy on zobowiązania, które wchodzi w skład masy spadkowej po zmarłym małżonku. Przepisy przewidują bowiem, że dziedziczenie długów przy rozdzielności majątkowej odbywa się na takich samych zasadach, jak wówczas, gdy między małżonkami istnieje wspólność majątkowa. Więcej na ten temat piszemy w poradniku „Czym jest dziedziczenie długów”.
Rozdzielność majątkowa może być ustanowiona na dwa sposoby:
Pierwsze z rozwiązań wymaga sporządzenia umowy przedmałżeńskiej (zwanej intercyzą), która reguluje ustrój majątkowy istniejący pomiędzy małżonkami. Intercyza nie jest jednak tożsama z rozdzielnością majątkową. Umowa tego typu może bowiem dotyczyć rozszerzenia wspólności majątkowej lub też ograniczenia jej zakresu, poprzez przeniesienie niektórych składników majątku wspólnego do majątków osobistych.
Zakres odpowiedzialności za długi, w przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej, zależy od momentu, w którym podpisano intercyzę. Umowa tego typu nie działa bowiem wstecz. Jeśli zatem zobowiązania powstały w momencie istnienia między małżonkami wspólności majątkowej, to zawarta w późniejszym terminie intercyza nie chroni małżonka przed długami partnera.
O zabezpieczeniu wspólnego majątku, warto pomyśleć w szczególności, planując zaciągnięcie długoterminowych zobowiązań (np. kredytu hipotecznego). Rozdzielność majątkowa nie zawsze jest tu korzystnym rozwiązaniem – może ona skutkować tym, że bank odrzuci wniosek kredytowy. Co powinni zrobić małżonkowie, którzy nie chcą podpisywać intercyzy, ale jednocześnie zależy im, aby zabezpieczyć swój majątek? W takim przypadku warto rozważyć np. zakup ubezpieczenia od utraty pracy. Polisa tego typu chroni mienie małżonków przed windykacją komorniczą, np. w sytuacji, gdy nie są oni w stanie spłacać kredytu z powodu utraty źródła dochodu. Więcej na ten temat piszemy w poradniku „zobowiązania finansowe a utrata pracy - co warto wiedzieć”.
